Rozwój dziecka
ROZWÓJ DZIECKA
Wspieranie całościowego rozwoju dziecka jest najważniejszym celem wychowania przedszkolnego, zapisanym w podstawie programowej wychowania przedszkolnego. Wsparcie to jest realizowane przez proces opieki, wychowania i nauczania-uczenia się, co umożliwia dziecku odkrywanie własnych możliwości, sensu działania oraz gromadzenie doświadczeń. W efekcie takiego wsparcia dziecko osiąga dojrzałość do podjęcia nauki w szkole. Ocenę gotowości szkolnej przeprowadza się w ostatnim roku edukacji przedszkolnej czyli rocznego przygotowania przedszkolnego (obowiązkowego dla wszystkich dzieci 6-letnich).
Rozwój dziecka w wieku przedszkolnym (3-7 lat) to powiązane i wzajemnie uzupełniające się sfery:
sfera rozwoju fizycznego
sfera rozwoju emocjonalnego
sfera rozwoju społecznego
sfera rozwoju poznawczego
We wszystkich sferach zachodzą istotne zmiany, które powinny następować równocześnie. Mówimy wtedy o harmonijnym rozwoju dziecka, gdy wszystkie sfery są na tym samym poziomie.
Jak możemy stwierdzić czy dziecko harmonijnie sie rozwija? Ważna jest tu obserwacja - nauczycielki w przedszkolu prowadzą arkusze obserwacyjne dzieci i porównują umiejętności zdobywane przez przedszkolaków do skal rozwojowych ( umiejętności, które powinno osiągnąć dziecko we właściwym dla siebie wieku rozwojowym). Rodzice również mają takie możliwości i mogą skorzystać z profili rozwojowych zamieszczonych poniżej (kliknij tytuł) i udostępnionych w wersji papierowej na tablicy przy domofonie.
materiał opracowany dla rodziców - umiejętności 3-latka
materiał opracowany dla rodziców - umiejętności 4-latka
materiał opracowany dla rodziców - umiejętności 5-latka
materiał opracowany dla rodziców - umiejętności 6-latka
Oczywiście drobne odstąpienia od normy nie są powodem do natychmiastowego szukania pomocy u specjalisty, ponieważ nie są to normy graniczne. Każde dziecko ma indywidualne tempo rozwoju, może być ono wolniejsze, ale nie znaczy, że nieharmonijne. Warto jednak podzielić się swoimi spostrzeżeniami z nauczycielką, aby wspólnie zaplanować dalsze wsparcie dla dziecka.
Na tempo rozwoju mogą wpływać różnorodne czynniki:
- czynniki wewnętrzne, np. uwarunkowania genetyczne, układ hormonalny, leczenie farmakologiczne
- zewnętrzne, np. środowisko, w jakim wychowuje się dziecko (rytm dnia, jakość relacji z opiekunami, zapewnienie stymulujących warunków rozwoju, zapewnienie właściwej dawki ruchu, ograniczenie korzystania z ekranów).
Kontakt z rodzicami ma ogromny wpływ na rozwój psychiczny i emocjonalny, a także na pozostałe sfery. Od mamy i taty dziecko uczy się świadomości swoich uczuć oraz sposobu ich wyrażania, na tym buduje obraz samego siebie i poczucie własnej wartości, wizerunek swojego ciała. Reagowanie rodziców w sytuacjach dla dziecka stresujących wpływa na rozwój jego ośrodków mózgowych. Brak wsparcia w takich sytuacjach może powodować w przyszłości zbyt silne reakcje emocjonalne na niewielkie stresory. Od rodziców maluch uczy się także postaw i zachowań, np. nastawienia do aktywności fizycznej, ogólnego stylu życia, podejścia do drugiego człowieka.
Co robić, jeżeli zauważamy, że umiejętności dziecka znacznie odbiegają od tych przewidzianych dla aktualnego wielu przedszkolaka?
Warto porozmawiać z nauczycielką, która prowadzi arkusz obserwacji dla każdego ze swoich podopiecznych, służący do diagnozy aktualnych umiejętności, możliwości i potrzeb dziecka. Nauczyciel w przedszkolu ma obowiązek prowadzić obserwacje każdego dziecka w przedszkolu i poinformować rodziców o wynikach obserwacji. W ostatnim roku edukacji przedszkolnej przeprowadza się ocenę gotowości szkolnej (wstępną i końcową), rodzice otrzymują dokument "Informacja o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej"..
Do czego służy diagnoza na podstawie arkusza obserwacji:
- umożliwia wszechstronne poznanie dziecka
- daje odpowiedź na jakim poziomie rozwoju w poszczególnych sferach znajduje się dziecko
- jakie są jego mocne i słabe strony
- określa deficyty i potencjał rozwojowy w poszczególnych sferach
- informuje o brakach w wiadomościach i umiejętnościach, zaniedbaniach
- podpowiada jak można wykorzystać codzienne sytuacje dla wspomagania rozwoju dziecka
- jest bazą do poszukiwania przyczyn trudności (przyczyny tkwiące w środowisku rodzinnym, przedszkolnym, w samym dziecku)
- pomaga zrozumieć motywy zachowania dziecka ( określa jego właściwości psychiczne, potrzeby i przeżycia)
- wskazuje zakres pomocy koniecznej dla dziecka, by funkcjonowało na swoim najwyższym poziomie
W pedagogicznej diagnozie funkcjonalnej nauczyciel nie tylko określa aktualny poziom rozwoju, ale także próbuje ustalić przyczyny i zależność między rozwojem i zachowaniem dziecka a czynnikami, które na to wpływają. Dlatego ważna jest współpraca z rodzicami. Gdy nauczyciel przeprowadza wywiad z rodzicem, może zapytać np. czy dziecko ma pełną rodzinę, ile osób mieszka w domu, kto najczęściej pełni opiekę i ma największy wpływ na wychowanie, jak dziecko spędza wolny czas, jakie występują problemy zdrowotne, itp. Próbuje w ten sposób ustalić przyczynę trudności i pomóc dziecku. Zadaniem nauczycieli jest najbardziej efektywna pomoc dziecku. Czasami potrzebna jest bardziej szczegółowa, specjalistyczna diagnoza, którą przeprowadza poradnia psychologiczno-pedagogiczna właściwa dla miejsca zamieszkania dziecka.
Jakie sfery rozwojowe obejmuje diagnoza pedagogiczna:
motoryka duża ( sprawność ruchowa), tzn.: sprawność narządu ruchu, umiejętność chodzenia, biegania, podskakiwania, utrzymywania równowagi ale także np. umiejętność samodzielnego ubierania i rozbierania się
motoryka mała (sprawność manualna i grafomotoryczna), tzn.; sprawność rąk, umiejętność trzymania kredki, koordynacja ruchów ręki pod kontrolą wzroku, sprawność graficzna
percepcja wzrokowa, tzn.: koncentracja wzroku na przedmiocie, wyodrębnianie przedmiotów na obrazkach, wyszukiwanie różnic i podobieństw, pamięć wzrokowa
orientacja przestrzenna, tzn. rozumienie określeń dotyczących położenia przedmiotów w przestrzeni, określanie kierunków, rozróżnianie prawej i lewej strony, orientacja na kartce papieru
percepcja słuchowa, tzn.: rozróżnianie dźwięków w otoczeniu i w mowie, pamięć słuchowa, analiza i synteza słuchowa wyrazów (dzielenia na sylaby i głoski)
mowa, tzn.: budowa i sprawność aparatu artykulacyjnego (ocena logopedy), rozumienie mowy, zasób słownika, konstruowanie zdań, umiejętność opowiadania
myślenie, tzn.: liczenia, klasyfikowanie, odejmowanie i dodawanie na konkretach
sfera emocjonalno-społeczna, tzn.: kontrolowanie potrzeb fizjologicznych, umiejętności samoobsługowe, komunikowanie się z otoczeniem, obdarzanie uwagą, funkcjonowanie zadaniowe, przestrzeganie zasad i umów, wyrażanie i kontrola emocji, kontakty z rówieśnikami
O wynikach przeprowadzonych obserwacji u każdego dziecka informowani są rodzice.
Informując rodziców o zdiagnozowanych trudnościach mamy na celu przede wszystkim dobro dziecka, aby pomoc zorganizowana w domu i w przedszkolu zapobiegała pogłębianiu się trudności i niekorzystnym zmianom w zachowaniu przedszkolaka (np. niechęć do uczęszczania do przedszkola), wyrównywała szanse edukacyjne i umożliwiała osiągnięcie sukcesu na miarę możliwości dziecka.
U dzieci w wieku przedszkolnym mogą pojawiać się symptomy specyficznych trudności w uczeniu się, między innymi ryzyko dysleksji. Na co warto zwrócić uwagę, kiedy porozmawiać z nauczycielem a kiedy szukać pomocy w poradni psychologiczno-pedagogicznej ?
kliknij tytuł poniżej
RYZYKO DYSLEKSJI U DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM
materiał opracowany dla rodziców na temat symptomów ryzyka dysleksji
OBJAWY RYZYKA DYSKLEKSJI U DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM
zawiera link do strony zewnętrznej www.dysleksjarozwojowa.pl
Co dalej, kiedy przedszkolak przejawia trudności rozwojowe?
Jakie działania są podejmowane, gdy dziecko otrzymuje opinię z poradni psychologiczno - pedagogicznej?
Jak wygląda kształcenie specjalne dziecka, u którego zdiagnozowano niepełnosprawność?
Odpowiedzi na te pytania w zakładce
POMOC PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNA
kliknij tytuł
Opracowała Małgorzata Brzostowska na podstawie:
- Podstawy programowej wychowania przedszkolnego
- Ksiażki "Harmonijny rozwój dziecka" S. Goddard Blythe
- Książki "Nauczycielska diagnoza gotowości do podjęcia nauki szkolnej