Pedagogika Korczaka
Janusz Korczak (właściwie: Henryk Goldszmit) znany jako Stary Doktor
Był z zawodu lekarzem, wychowawcą z powołania, autorem wielu książek dla dzieci i dorosłych. Powołanie pedagogiczne ogarnęło całe jego życie, całą jego osobowość. Nie założył własnego domu, ponieważ - jak wyznał - "za syna wybrałem ideę służenia dziecku i jego sprawie".
Decyzji tej był wierny do tragicznej śmierci z wychowankami w hitlerowskim obozie zagłady w Treblince.
Walka o dobro, sprawiedliwość i ochronę praw dziecka, poznanie i zgłębianie jego potrzeb wypełniły całe życie Janusza Korczaka. Jego dokonania zdumiewają nas do dziś swoją aktualnością, wzbudzają podziw i zainteresowanie nie tylko wychowawców, pedagogów i psychologów, ale i wszystkich przyjaciół dzieci.
Centralny motyw działalności i twórczości J.Korczaka stanowi - prawo każdego dziecka do życia i odpowiedniego jego poziomu. Pisał o konieczności zapewnienia dziecku odpowiedniej jakości życia w sferze jego potrzeb fizycznych, emocjonalnych, intelektualnych i społecznych. W tym miejscu warto przypomnieć, że tytuł jednego z jego utworów brzmi: "Prawo dziecka do szacunku" - i stanowi programową syntezę jego twórczości. Trafnie współcześni przypisują J.Korczakowi tytuł Obrońcy Praw Dziecka.
Przedszkole stara się przygotowywać dzieci do udziału w funkcjonowaniu społeczeństwa. Stara się także rozwijać ich osobowość, by pozwolić im na samodzielne kierowanie swoim życiem, komunikatywność, kreatywność. Przedszkole w świetle polskiego prawa, uchwał i ustaw ma wspierać rodzinę poprzez wypełnianie zadań opiekuńczych, wychowawczych i dydaktycznych. Traktuje dziecko podmiotowo, czyli akceptuje jego indywidualne potrzeby, odczucia, możliwości, umiejętności, pobudza do aktywności własnej, wyrabia poczucie własnej wartości, odpowiedzialności, rozwija poczucie więzi społecznej i współodpowiedzialności. Charakteryzująca dzieci w tym wieku naturalna aktywność, ciekawość, skłonność do naśladownictwa, wrażliwość emocjonalna, to czynniki, które stwarzają korzystne warunki do osiągnięcia pozytywnych efektów działań wychowawczych.
Jedną z naszych inspiracji pedagogicznych jest Janusz Korczak - człowiek, który walczył o prawa dziecka i współcześnie stał się edukacyjną submarką Warszawy.
"Podmiotem w procesie edukacji jest dziecko, natomiast rola nauczyciela polega na towarzyszeniu mu w zdobywaniu wiedzy, nowych doświadczeń i umiejętności".
Taka postawa nauczyciela i współpraca z dzieckiem buduje fundamenty do dalszego rozwoju. Wychowanie jest szeregiem prac, które umożliwia dziecku uporządkowanie świata, bo ono uczy się żyć na świecie tak samo, jak uczy się w szkole czytać i pisać.
JAK NAS WIDZĄ, TAK NAS RYSUJĄ - NAUCZYCIELKI OCZAMI ADY
Rola i postawa nauczyciela
Przyszły nauczyciel wybierając zawód najczęściej robi to już świadomie, mając wyobrażenie siebie jako przyszłego pedagoga. Dlatego, jak uważał Korczak, nauczyciel powinien najpierw poznać siebie:
"Bądź sobą - szukaj własnej drogi. Poznaj siebie, zanim zechcesz dzieci poznać. Zdaj sobie sprawę z tego, do czego sam jesteś zdolny, zanim dzieciom poczniesz wykreślać zakres ich praw i obowiązków. Ze wszystkich sam jesteś dzieckiem, które musisz poznać, wychować i wykształcić przede wszystkim".
Do czego dąży nauczyciel-wychowawca w naszym przedszkolu?
- Uznaje siebie, obok rodziców i dzieci, jako część społeczności przedszkolnej.
- Akceptuje dziecko takim, jakie jest, wraz z "bagażem doświadczeń" z którym przychodzi do przedszkola. Kieruje się zasadą "Nie zmieniaj dziecka na inne niż jest".
- Zna prawidłowości rozwojowe dzieci w swojej grupie wiekowej, ponieważ proces wychowania wychodzi od jego naturalnych faz rozwoju.
- Wyznaje zasadę, że dziecko jest podmiotem w procesie wychowania. Stara się być cierpliwy i wyrozumiały wobec dziecka. Jest dla dziecka przykładem.
- Szanuje naturalną skłonność dziecka do "samowychowania" bo jak twierdzi prof. Gruszczyk-Kolczyńska - dziecko tyle razy powtarza zabawę (czynności), ile potrzeba mu do opanowania i utrwalenia danej umiejętności.
- Uczy się - dąży do samodoskonalenia, poszukuje rozwiązań ale też daje sobie prawo do błędu.
- Zdaje sobie sprawę, że nie zawsze wszystko potrafi, dlatego korzysta z doświadczenia koleżanek i specjalistów oraz rodziców - wzajemna wymiana doświadczeń wzbogaca warsztat pracy i wspomaga rozwój dziecka.
- Obserwuje dziecko i dąży do jego poznania, stara się być dobrym diagnostą, współpracuje z rodzicami by już na wczesnym etapie pobytu w przedszkolu zaradzić trudnościom lub wspierać uzdolnienia. Dlatego też prowadzi arkusze obserwacji i dzieli się z rodzicami swoimi spostrzeżeniami. Może również zasięgnąć porady specjalisty: logopedy, psychologa, pedagoga specjalnego.
- Wspiera umiejętności dziecka zarówno w czasie wolnym, tworząc kąciki zainteresowań i rozwijając zainteresowania, jak i zajęć grupowych. Pozwala im na podejmowanie samodzielnych decyzji (w określonych sytuacjach) i ponoszenie ich konsekwencji (na miarę możliwości dziecka i sytuacji).
- Potrafi wczuć się w emocje dziecka, rozumie, że zarówno te pozytywne jak i negatywne wzbogacają proces rozwoju. Na ich podstawie stara się rozpoznawać potrzeby wychowanków.
- Wykazuje postawę tolerancji i zrozumienia dla dzieci niepełnosprawnych, nawet wtedy gdy musi zmierzyć się z wieloma trudnościami wychowawczymi i edukacyjnymi wynikającymi z rodzaju zaburzenia. Ma prawo nie wiedzieć, nie umieć ale powinien wykazywać chęć poszukiwania rozwiązania problemu.
- W grupach integracyjnych, nauczyciele we współpracy z pedagogiem specjalnym realizują program autorski "Rozmawiamy o niepełnosprawności. Program pracy z grupą integracyjną wspomagający rozwój umiejętności społeczno-emocjonalnych dzieci zdrowych i niepełnosprawnych" mający na celu uświadomienie wszystkim członkom społeczności przedszkolnej ich równości.
- Jest dobrym organizatorem, nie ulega to wątpliwości gdy musi otoczyć opieką grupę 25 osobową, zorganizować zajęcia w grupie integracyjnej, z dziećmi na różnym poziomie rozwoju lub zaspokoić potrzeby dziecka z uzdolnieniami.
- Zapoznał się z "Procedurą udzielania pomocy psychologicznej" i wie jak postępować gdy dziecko posiada specjalne potrzeby edukacyjne (orzeczenie z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, opinię psychologiczno-pedagogiczną) oraz wykazuje umiejętności wskazujące na uzdolnienia.
- Dokonuje autorefleksji, ocenia swoje umiejętności - jak pisał Korczak "Ma człowiek obowiązki wobec własnego ducha, własnej myśli, bo to jest jego warsztat pracy". Wykazuje się twórczym samokrytycyzmem.
- Dąży do samorozwoju: angażuje się w prace na rzecz przedszkola, opracowuje i realizuje programy własne zgodnie ze swoimi umiejętnościami, wiedzą i potrzebami.
- Niedopuszczalne jest stosowanie kar cielesnych przez nauczyciela, który powinien także uświadamiać rodziców o ich negatywnym wpływie na rozwój emocjonalny.
MOJA ULUBIONA PANI - RYSUNEK PATRYCJI
Rola rodziców w społeczności przedszkolnej
Wychodzimy z założenia, że Rodzice są partnerami w tworzeniu klimatu działalności kształcąco - wychowawczej i zarządzania placówką. Dlatego dążymy do tego, by byli na bieżąco informowani o tym co dzieje się w przedszkolu. Zachęcamy ich do aktywnego udziału w życiu placówki. Jak to wygląda w praktyce?
- Rodzice, obok nauczycieli i dzieci, są integralną częścią społeczności przedszkolnej.
- Mogą wyrażać swoje opinie poprzez bezpośredni kontakt z pracownikami, w formie pisemnej (także anonimowo) poprzez skrzynkę na listy, za pomocą formularza zgłoszeniowego na stronie internetowej (zakładka KONTAKT) lub w zakładce KSIĘGA GOŚCI.
- Corocznie opracowany zostaje plan współpracy z rodzicami, zatwierdzany przez Radę Pedagogiczną.
- Podczas pierwszego zebrania powołane zostają Oddziałowe Rady Rodziców, których przewodniczący wchodzą w skład Rady Rodziców Przedszkola.
- Organizujemy dla rodziców zebrania i dni otwarte. Podczas pierwszego zebrania (pierwszy tydzień września) rodzice zapoznawani są z programem wychowawczym (oraz innymi programami), który zatwierdzają do realizacji, mając jednocześnie możliwość zgłoszenia zmian. Zachęcamy rodziców do współpracy i wsparcia w czasie realizowania treści programowych.
- Organizujemy wspólne spotkania, uroczystości z udziałem rodziców. Włączamy ich w przygotowania, np. poczęstunku, potrzebnych strojów czy dekoracji.
- Umożliwiamy indywidualne spotkania z rodzicami celem wymiany informacji o dziecku, wspólnie rozwiązujemy problemy lub wspomagamy uzdolnienia.
- Prowadzimy tablicę informacyjną przy wejściu (comiesięczne kalendarium wydarzeń przedszkolnych, bieżące informacje, propozycje aktywnego spędzania czasy z dzieckiem w cyklu "Mamo, tato pobaw się ze mną").
- W szatni, w boksach każdej z grup znajdują się tablice informacyjne ze sprawami bieżącymi danej grupy oraz miesięcznymi planami pracy dydaktyczno-wychowawczej. Także tu nauczycielki zamieszczają podziękowania dla rodziców.
- Prowadzimy gazetki ścienne nt.: "Prośba twojego dziecka - przybliżenie pedagogiki Korczakowskiej", "Prawa dziecka", "Integracja w przedszkolu" oraz inne wynikające z aktualnych potrzeb (np. o niepełnosprawności, tolerancji, rozwijaniu samodzielności).
- Przygotowujemy ulotki tematyczne, np. "Prawa dziecka", "Kara a konsekwencja" i wiele innych.
- Organizujemy konkursy dla dzieci i rodziców (plastyczne, fotograficzne, ekologiczne).
- Zapraszamy do prezentowania swoich talentów, uzdolnień, dzielenia się swoimi pasjami, prezentowania ciekawych zawodów, które wykonują.
- Zapraszamy do czytania dzieciom książek w poszczególnych grupach, wbogacania kącików tematycznych w salach.
- Prowadzimy galerię prac dziecięcych, które są wywieszane nie tylko na przeznaczonych do tego tablicach, ale są ozdobą wszystkich pomieszczeń przedszkola - dzieci tworzą swoją przestrzeń.
- Na pierwszym zebraniu rodzice mogą zadeklarować "co mogę zrobić dla przedszkola" - ważna jest każda najmniejsza chęć i aktywność.
Więcej o współpracy z rodzicami w poniższym linku:
DOBRE PRAKTYKI WE WSPÓŁPRACY PRZEDSZKOLA Z RODZICAMI
Prawa dziecka w naszym przedszkolu
- jak funkcjonują na co dzień, a nie tylko od święta
~~~~Prawo do szacunku~~~~
Już od chwili urodzenia dziecko jest wartościowych człowiekiem i dlatego należy mu się szacunek. Jest to najbardziej lekceważone we współczesnym świecie prawo. Prawo dotyczące szacunku dla dziecięcej niewiedzy, dla wysiłku poznawania, dla jego skromnej wartości, dla tajemnic. Dziecku należy się szacunek, gdyż rozwija się dzięki własnej aktywności.
W przedszkolu: My pedagodzy jesteśmy świadomi, że dziecko potrzebuje szacunku, by stworzyć swój godny wizerunek jako osoby i trzeba znaleźć sposób, by mu w tym pomóc. Zauważamy indywidualność każdego dziecka, poznajemy jego fascynacje, zainteresowania, trudności, uzdolnienia choć jest to trudne w licznej grupie przedszkolnej. Każde jest inne i ma inne potrzeby. Staramy się choć chwilę czasu poświęcić każdemu indywidualnie: przywitać się, zapytać o nastrój, przytulić, pocieszyć gdy trzeba, rozwiązać problem. W czasie poranków, w kręgu rozmawiamy o tym, jak spędziły popołudnie, weekend, urodziny (inne święto), itp. - chcemy, by każde czuło się wysłuchane, ważne. W grupach obchodzimy urodziny i imieniny.
~~~~Prawo do niewiedzy~~~~
Dla kilkuletniego dziecka nie wszystko jest proste, jasne i zrozumiałe. Potrzeba wielkiej wyrozumiałości i cierpliwości wobec niekończących się pytań dzieci, gdyż otaczający je świat jest nieznany. Wiele błędów w ich postępowaniu wynika z niewiedzy. Dziecko tak krótko jest z rodzicami, a tak wiele trzeba je nauczyć zanim pójdzie w świat. Ukazywanie wiedzy z różnych dziedzin na miarę możliwości rozumienia dziecka jest zadaniem domu i przedszkola. Pamiętać o tym powinni zwłaszcza rodzice, którzy chcieliby mieć zdolne i wszechwiedzące dziecko nie zważając na jego potrzebę zabawy i własnego poznawania świata a przede wszystkim prawo do "niewiedzenia".
W przedszkolu: Kilkugodzinny pobyt to wielozmysłowe poznanie otaczającej rzeczywistości. Poprzez zajęcia prowadzone w różnej formie oraz zabawę – każde dziecko, z pomocą wychowawców oraz własnych umiejętności i potencjału, uczy się tajników życia. Naszym zadaniem jako wychowawców, dorosłych jest cierpliwe i wytrwałe niesienie pomocy podopiecznym w chwili, gdy potrzebują oni przewodnika.
~~~~Prawo do niepowodzeń i łez~~~~
Dziecko nie stanie się "dorosłym" w momencie przekroczenia progu przedszkola więc nie możemy od niego oczekiwać, że od razu poczuje się bezpiecznie. Ma prawo płakać gdyż towarzyszą mu różne emocje. Trzeba cierpliwie czekać, aż dziecko wydorośleje i nabierze doświadczenia życiowego. Gniew, złość, oskarżanie za niepowodzenia dziecka wywołuje u niego agresję i płacz. Nie należy spodziewać się natychmiastowej zmiany. Niekiedy wystarczy poczekać i okazać trochę wyrozumiałości.
W przedszkolu: W dziecku odporność emocjonalna kształtuje się poprzez udział w codziennych aktywnościach. Gdy bawi się z kolegami lub uczestniczy w zajęciach ma prawo mu "nie wychodzić". Wspieramy dziecko motywując je do dalszego działania, podjęcia kolejnej próby, chwaląc za włożony trud. Zdecydowanie mniej popłynie łez rozpaczy, gdy nasze reakcje na niepowodzenie dziecka będą odpowiednie. Skutecznym sposobem jest nazywanie uczuć dziecka w momencie niepowodzenia, np. przykro jest gdy coś się nie uda, smutno jest gdy coś się kończy... Należy dziecku pozwolić na porażkę, niepowodzenie bo przecież nie zawsze się wygrywa.
~~~~Prawo do upadków~~~~
Obcując na co dzień z dziećmi powinniśmy pozwolić im błądzić i radośnie dążyć do poprawy. Dziecko ma prawo zrobić źle.
W przedszkolu: Wychowawca uznając powyższe prawo, a tym samym akceptując błędy wychowanków musi pamiętać, że jego obowiązkiem jest obserwowanie zachowania i wyjaśnianie przyczyn oraz zaproponowanie możliwości poprawy. Dziecko może wiele razy przejawiać te same błędy a naszym zadaniem jest wiele razy korygować. Gdy trudne zachowania powtarzają się należy poszukać przyczyny, zaprosić do współpracy rodziców i wykazywać cierpliwość w działaniach korygujących. Dziecko ma prawo dążyć do poprawy.
~~~~Prawo do własności~~~~
Dzieci uwielbiają gromadzić "skarby": kamyczki, patyczki, rysunki, itp. Mają swoje ulubione zabawki, przytulanki, którymi nie zawsze chcą się dzielić. Dorośli swoją postawą powinni uczyć poszanowania swoich rzeczy i cudzej własności. Gdy dorosły nie szanuje dziecięcych "skarbów" nie może wymagać, by dziecko nauczyło się szanować cudzą własność lub kogoś.
W przedszkolu: Każde dziecko ma w sali swoją szufladkę, w której gromadzi prace plastyczne, "skarby" i swoje zabawki przyniesione z domu. Uczymy dzieci, że każdy odpowiada za swoją szufladkę i nie może "zaglądać" do cudzej, nie może bez pozwolenia brać nie swoich zabawek. Jest to doskonale pole do obserwacji dziecięcych zachowań oraz tego, jak do prawa własności podchodzi się w domu. Ponadto dzieci mają swoje półeczki w szatni, przybory do mycia zębów, odpowiadają za swoje ręczniki (np. muszą zgłosić, że urwał się wieszczek lub są brudne). Poszanowanie prawa własności jest konieczne zarówno od strony nauczycieli jak i rodziców. Uczymy dzieci, że mają prawo do własności, ale też powinny respektować je wobec każdego kolegi. Gdy znajdziemy cudzą rzecz, to należy ją oddać. W naszym przedszkolu miejscem dla rzeczy znalezionych jest szatnia, gdzie takie przedmioty są wyeksponowane (klucze, okulary, gumki do włosów, ubrania, zabawki, itp.).
~~~~Prawo do tajemnicy~~~~
Powierzona rodzicowi lub nauczycielowi przez dziecko tajemnica powinna taką pozostać. Wyśmiewanie się z dziecka w gronie wielu ludzi - i dzieci, i dorosłych jest krzywdzące.
W przedszkolu: Dzieci, nawet te najmłodsze mają swoje tajemnice osobiste, rodzinne, koleżeńskie. Dzieci często odgradzają się krzesełkami, budują namioty, kryjówki – to ich świat zabawowych tajemnic. Bywa, że dzieci w swej szczerości często dzielą się wydarzeniami z domu rodzinnego, nauczyciel szanujący jego tajemnicę, powinien uczyć go swa postawą, że są to sprawy o których nie mówi się wszystkim. Dziecko może podzielić się swoją tajemnicą, ale nie musi tego robić. Zabawy tematyczne typu "głuchy telefon” uczy dzieci zachowania tajemnicy cierpliwie i do końca. Przygotowując uroczystość dla rodziców (dziadków) czy upominki umawiamy się z przedszkolakami, że jest to tajemnica. A gdy dotrzymają tajemnicy rodzice będą mieli wielką niespodziankę.
~~~~Prawo do radości~~~~
Radość to nieodłączne uczucie naszych dzieci. Wdepnięcie do zimnej kałuży, ubrudzenie ubranka podczas zabawy wywołują radość na twarzach dzieci, przy, najczęściej, niezadowoleniu rodziców. A przecież ono w ten sposób doświadcza, co daje mu wiele radości z odkrywania. Niekiedy nierozumna miłość odbiera dziecku radość pokonywania trudności, satysfakcję z samodzielnego radzenia sobie, odkrywania i poznawania. Dla własnej wygody lub z powodu niecierpliwości wyręczamy dzieci w czynnościach samoobsługowych, odbierając im chęć i możliwość samodzielnych prób.
W przedszkolu jest dużo radości, jednak nauczyciele oraz inni pracownicy przedszkola swoim radosnym usposobieniem mogą przysporzyć jej jeszcze więcej. Sztuką radowanie się należy zarażać dzieci już od najmłodszych lat. Dlatego w tzw. porankach bawimy się w kole, przy muzyce, radośnie witamy dzień i siebie nawzajem, wspólnie planujemy zajęcia i zabawy. Organizujemy teatrzyki, koncerty, spotkania, bale, wycieczki i inne uroczystości. Robimy sobie małe przyjemności, np. dzieci tworzą rysunki i podarowują je koledze, pani lub mamie. Pokazujemy, jak radość można wyrażać. Uczymy także radości z pokonywania trudności, osiągniętego celu, odkrytej tajemnicy. Radość z jednego, mniejszego osiągnięcia mobilizuje do dalszych, większych. Wszystko co służy odprężeniu, wypoczynkowi, co uprzyjemnia czas, bawi, rozwesela – to powinno wypełniać chwile spędzone w przedszkolu. Pamiętajmy: radości nigdy za wiele. Dziecko jest szczęśliwe gdy czuje się akceptowane i kochane.
~~~~Prawo do wyrażania swoich myśli i uczuć~~~~
W przedszkolu stawiamy na dialog, który jest podstawą komunikacji miedzy ludźmi. Ucząc dziecko akceptowania swoich emocji, zarówno tych pozytywnych jak i negatywnych, reagowania na nie, budujemy atmosferę szczerości i zaufania. Przekonujemy dziecko, że mamy prawo do swoich uczuć i zachęcamy do dzielenia się nimi z innymi.
W przedszkolu: Dzieci potrzebują tego, aby ich uczucia były akceptowane i doceniane. Dajemy im prawo do radości i przeżywania sukcesu, ale także złości, gniewu, irytacji, niezadowolenia, niechęci smutku. Każde z tych uczuć może zostać stłumione, wyrażone w sposób nieakceptowany społecznie lub asertywnie. To od działania wychowawcy (a wcześniej od postępowania rodziców) zależy, w jaki sposób będą one wyrażone. Czasami zdarza się tak, że dziecko w domu nauczone jest wyrażania negatywnych emocji poprzez krzyk, rzucanie przedmiotami, bicie, plucie i inne, nieakceptowane społecznie sposoby. W przedszkolu staramy się, by odbywało się to w sposób możliwy do zaakceptowania przez inne dzieci i nauczycieli - korygujemy zachowania. Odbywa się to poprzez umożliwienie dziecku miejsca odosobnienia jeżeli tego potrzebuje, indywidualną rozmowę (werbalne wyrażenie uczuć), przełożenie emocji np. na pracę plastyczną (pozawerbalne wyrażanie uczuć), uszanowanie potrzeby "ochłonięcia" i wypłakania się, pokazywanie sposobów radzenia sobie z agresją. Powinniśmy pozwolić dzieciom na wyrażanie uczuć, zarówno pozytywnych, jak i negatywnych ale pokazujmy swoją postawą, jak sobie z nimi radzić. Rodzic, nauczyciel również ma prawo mieć gorszy dzień, przezywać radość i smutek. Pamiętajmy, dzieci uczą się od nas.
~~~~Prawo do dnia dzisiejszego~~~~
Dziecko z braku doświadczeń żyje teraźniejszością, chwilą bieżącą. Ta chwila liczy się najbardziej. A dziecko pragnie być tym, kim jest w tym momencie, czyli po prostu pragnie być sobą.
W przedszkolu: Codzienna praca nauczyciela przebiega w oparciu o podstawy programowe zawarte w "Programie wychowania w przedszkolu”, który można nazwać wykładnią potrzeb, praw i kierunków rozwoju małego człowieka. Zawarte w nim założenia ogólne zawierają wszystkie omówione prawa i uznają, że nadrzędną wartością edukacji przedszkolnej jest rozwój dziecka. Realizując dzień po dniu zamierzenia i treści programowe poszerzone o wartości uczuć społecznych mamy możliwość zapewnienia dzieciom ich wszechstronnego rozwoju oraz poszanowania ich praw. Być dzieckiem tu i teraz, a nie przyszłym dorosłym, nie pociechą czy zabawką w rękach dorosłych.
DLA DZIECI
TWOJE PRAWA KONWENCJA O PRAWACH DZIECKA
DLA RODZICÓW
- podpowiadamy , jak respektować prawa dziecka na codzień
ZAMIAST KLAPSÓW - JAK STAWIAĆ GRANICE
